Skazany po osadzeniu go w zakładzie karnym musi zostać bezzwłocznie poinformowany o przysługujących mu prawach i ciążących na nim obowiązkach. Należy umożliwić mu zapoznanie się z przepisami kodeksu postępowania karnego i treścią regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności, oraz poddać odpowiednim badaniom lekarskim i zabiegom sanitarnym.
Skazany ma prawo do:
- odpowiedniego ze względu na zachowanie zdrowia wyżywienia, odzieży, warunków bytowych, pomieszczeń oraz świadczeń zdrowotnych i odpowiednich warunków higieny;
- do utrzymywania więzi z rodziną i innymi osobami bliskimi;
- korzystania z wolności religijnej;
- otrzymywania zgodnego z zatrudnieniem wynagrodzenia oraz do ubezpieczenia społecznego, a także pomocy w uzyskaniu świadczeń inwalidzkich
- kształcenia i samokształcenia oraz wykonywania twórczości własnej, osadzony za zgodą dyrektora zakładu karnego ma również prawo do zbywania wykonanych przez siebie przedmiotów
- korzystania z urządzeń i zajęć kulturalno-oświatowych, sportowych, radia, telewizji, książek i prasy
- komunikowania się z obrońcą, pełnomocnikiem, właściwym kuratorem sądowym lub wybranym przedstawicielem (wybrana osoba godna zaufania, przedstawiciel stowarzyszenia, fundacji, organizacji lub instytucji których celem działania jest uczestnictwo w wykonywaniu orzeczeń i pomoc w społecznej readaptacji skazanych)
- zapoznawania się z opiniami sporządzonymi przez administrację zakładu karnego, stanowiącymi podstawę podejmowania wobec niego decyzji
- składania wniosków, skarg i próśb organowi właściwemu do ich rozpatrzenia oraz przedstawiania ich, w nieobecności innych osób, administracji zakładu karnego, kierownikom jednostek organizacyjnych Służby Więziennej, sędziemu penitencjarnemu, prokuratorowi i Rzecznikowi Praw Obywatelskich
- kierować skargi do organów powołanych na podstawie ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych dotyczących ochrony praw człowieka.;
Korzystanie przez skazanego z przysługujących mu praw powinno następować w sposób nienaruszający praw innych osób oraz niezakłócający ustalonego w zakładzie karnym porządku.
Skazany ma obowiązek przestrzegania przepisów określających zasady i tryb wykonywania kary, ustalonego w zakładzie karnym porządku oraz wykonywania poleceń przełożonych i innych osób uprawnionych.
Skazany ma obowiązek:
- poprawnego zachowania się
- przestrzegania higieny osobistej i czystości pomieszczeń, w których przebywa
- niezwłocznego zawiadamiania przełożonego o chorobie własnej oraz o zauważonych objawach choroby u innych skazanych
- poddania się przewidzianym przepisami badaniom, leczeniu, zabiegom lekarskim, sanitarnym oraz rehabilitacji, a także badaniom na obecność w organizmie alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych. Skazany co do którego sędzia penitencjarny zarządził przeprowadzenie badań psychologicznych lub psychiatrycznych ma obowiązek poddania się tym badaniom
- udzielania osobom prowadzącym badania informacji o stanie zdrowia, przebytych chorobach i urazach oraz warunkach w jakich się wychowywał, oraz wykonywania zleconych przez psychiatrę lub psychologa czynności niezbędnych na potrzeby badania
- wykonywania pracy, jeżeli przepisy, również te wynikające z prawa międzynarodowego nie przewidują z zwolnienia od tego obowiązku
- Dbać o mienie zakładu karnego oraz instytucji lub podmiotu gospodarczego, w którym jest zatrudniony
- Poddania się czynnościom mającym na celu identyfikację osoby – Informowania o zmianie danych podanych przy przyjęciu.