Dla wielu osadzonych opuszczenie murów więzienia i powrót do życia na wolności jest traumatycznym przeżyciem. W procesie readaptacji i ponownego przystosowania byłego więźnia do normalnego życia duży wpływ ma zarówno jednostka penitencjarna jak i społeczeństwo i środowisko do którego wraca osadzony.
Readaptacja to proces ponownego przygotowania jednostki do czynnego i samodzielnego życia, które wyraża się przez pełnienie określonych ról społecznych.
Podstawą skutecznej readaptacji jest motywacja osadzonego do zmiany dotychczasowego stylu życia. Drugim istotnym czynnikiem jest sprawnie i skutecznie funkcjonujący system pomocy postpenitencjarnej. System ten obejmuje działalność państwową i społeczną, która ma materialnie i psychicznie wspierać osoby opuszczające mury zakładów karnych.
Kto świadczy pomoc postpenitencjarną:
organy państwowe funkcjonujące w obrębie ministerstwa sprawiedliwości (administracja zakładów karnych, kuratorzy sądowi)
organy administracji rządowej i samorządów terytorialnych (ośrodki pomocy społecznej, poradnie, urzędy pracy).
organizacje pozarządowe i wyznaniowe
Pomoc przed opuszczeniem murów zakładu karnego
6 miesięcy przed planowanym opuszczeniem murów jednostki penitencjarnej to czas dla osadzonego na przygotowanie się do życia na wolności. W tym czasie osadzony powinien nawiązać kontakt z kuratorem sądowym lub fundacjami, instytucjami lub organizacjami, które zajmują się wsparciem osadzonych w procesie społecznej readaptacji. Okres ten ustalany jest za zgodą osadzonego przez komisję penitencjarną lub sąd penitencjarny.
W czasie poprzedzającym zwolnienie z zakładu karnego skazany powinien, w miarę możliwości, odbywać karę w zakładzie karnym położonym jak najbliżej miejsca przyszłego, stałego pobytu.
Skazanemu można zezwolić na opuszczenie zakładu karnego łącznie na czas do 14 dni, w celu podejmowania starań o uzyskanie po zwolnieniu odpowiednich możliwości zamieszkania i pracy. Zezwolenie na opuszczenie zakładu karnego może zostać przyznane osadzonemu, którego postawa w trakcie odbywania kary pozwala przypuszczać, że w czasie pobytu poza murami jednostki będzie przestrzegał porządku prawnego. Zezwolenia na taką przepustkę może udzielić dyrektor zakładu karnego.
Jeżeli skazany nie posiada dokumentu tożsamości, administracja zakładu karnego podejmuje czynności niezbędne do otrzymania przez niego takiego dokumentu. Skazany ma obowiązek współdziałania w tym zakresie z przedstawicielami administracji jednostki.
Kurator sądowy lub podmioty współdziałające w wykonywaniu orzeczeń sądowych (stowarzyszenia, fundacje, organizacje lub instytucje, których zadaniem jest wsparcie w readaptacji oraz kościoły, inne związki wyznaniowe oraz osoby godne zaufania) ustalają ze skazanym zakres niezbędnej pomocy w społecznej readaptacji i sposoby jej udzielenia.
Skazanym którzy mają trudność w znalezieniu pracy, nowego mieszkania i pomocy lekarskiej właściwe organy i instytucje mają obowiązek udzielenia niezbędnej pomocy o charakterze doraźnym. Zakład karny powinien udzielić skazanemu pomocy i dostarczyć: odzież i obuwie dostosowane do pory roku, bilety do miejsca zamieszkania, żywność na czas podróży, artykuły rehabilitacyjne, lekarstwa i okulary, jeśli takich potrzebuje.
Dyrektor zakładu karnego, jeśli osoba zwalniana nie dysponuje wystarczającymi środkami własnymi i nie ma zapewnionych po wyjściu na wolność dostatecznych środków utrzymania, może udzielić wsparcia finansowego w chwili zwolnienia. Kwota taka nie może przekroczyć 1/3 przeciętnego wynagrodzenia pracowników lub odpowiedni ekwiwalent.
O możliwościach uzyskania pomocy po opuszczeniu murów zakładu karnego osadzonego informuje dyrektor zakładu karnego. Wskazuje np. adres najbliższego miejscu zamieszkania Ośrodka Pomocy Społecznej lub adresy stowarzyszeń i fundacji, które zajmują się pomocą byłym więźniom.
Informacje dotyczące możliwości korzystania z pomocy po opuszczeniu jednostki znajdziesz w naszych kolejnych artykułach.
Fundusz pomocy postpenitencjarnej
Pomoc i funkcje kuratora sądowego
Pomoc udzielana przez ośrodki pomocy społecznej
Pomoc oferowana przez urzędy pracy
