System dozoru elektronicznego SDE regulowany jest przez Ustawę o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego.

System dozoru elektronicznego polega na monitorowaniu zachowań skazanego, który przebywa poza zakładem karnym za pomocą odpowiednich urządzeń elektronicznych. Stosowanie dozoru ma na celu powstrzymanie skazanego od przebywania w określonych miejscach oraz zapobieganie powrotowi do przestępczej działalności.

Instrument prawny jakim jest dozór elektroniczny może być stosowany w trzech postaciach. Po pierwsze, jako środek zapobiegawczy, podczas trwania postępowania, tak aby jego przebieg był prawidłowy i niezakłócany. Kolejny, jako kara samoistna, wyznaczona przez sąd podczas postępowania rozpoznawczego lub jako alternatywa do wykonania kary w zakładzie karnym.

W polskim prawie stosowana jest jedynie ostatnia z wymienionych form. Aby taki wymiar kary został przyznany skazanemu, obowiązkowe jest uzyskanie zezwolenia na dozór od sądu penitencjarnego. Dozór elektroniczny w głównej mierze ma charakter zapobiegawczy, choć możliwe jest zastosowanie go w charakterze resocjalizacyjnym (połączenie z programem wychowawczym).

Do przydzielenia dozoru elektronicznego niezbędna jest zgoda skazanego na odbycie kary w ten sposób (w całości lub częściowo). Zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego następuje na wniosek skazanego, obrońcy, prokuratora, sądowego kuratora zawodowego lub dyrektora zakładu karnego.

Aby sąd penitencjarny wyraził zgodę na odbycie kary przez system dozoru elektronicznego niezbędne jest spełnienie następujących warunków:

• Sąd wyznaczył karę pozbawienia wolności na okres nie dłuższy niż 1 rok i gdy nie zachodzą warunki opisane w art. 64 § 2 k.k. (dot. powrotu do przestępstwa)
• Jeżeli taki wymiar odbycia kary jest wystarczający dla osiągnięcia jej celów
• Gdy skazany ma określone, stałe miejsce pobytu
• Gdy pełnoletnie osoby zamieszkujące ze skazanym wyrażą na to zgodę
• Gdy nie ma ograniczeń w możliwościach techniczno-organizacyjnych mających związek z wykonywaniem dozoru przez centralę monitorowania i podmiot dozorujący jak i warunki mieszkaniowe skazanego.

Niski stopień demoralizacji skazanego i bezpieczeństwo również przemawiają za odbyciem kary w systemie dozoru elektronicznego. Za zgodą odbycia pozostałej części kary w tym systemie przemawia postawa skazanego i jego zachowanie.

Skazany podczas odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego ma obowiązek przebywania w miejscu i czasie wyznaczonym przez sąd penitencjarny, udzielania wyjaśnień co do przebiegu dozoru, noszenia nadajnika i  dbania o nadajnik. Obowiązkiem skazanego jest również poddawanie się kontroli i odbieranie połączeń telefonicznych na urządzeniu monitorującym.

Urządzenie monitorujące może być usunięte wyłącznie gdy przemawiają za tym istotne względny zdrowotne lub osobiste skazanego i wymaga zgody sędziego penitencjarnego. Niezwłocznie po ustaniu przyczyny usunięcia urządzenia sędzia zarządza jego ponowne założenie.

Chcesz wiedzieć jakie warunki trzeba spełnić aby zmienić miejsce wykonywania kary w systemie dozoru elektronicznego? Przeczytasz o tym pod tym linkiem!